خاكورزي عبارت است از بكارگيري يك يا چند عمل با يك نيروي مكانيكي مشخص كه توسط يك وسيله خاكورزي به تمام يا بخشي از توده خاك اعمال ميگردد. عمليات خاكورزي اجرا شده در يك توالي يا تركيب مشخص براي توليد محصول، يك سيستم خاكورزي را تشكيل ميدهد.
خاكورزي به منظور دفن بقاياي گياهي، مخلوط و تركيب كود با خاك، از بين بردن علفهاي هرز، ايجاد بستر مناسب بذر، اصلاح رژيم آبي- گرمايي و وضعيت تهويه و نيز كمك به نفوذ بهتر ريشه اجرا ميشود. به طور كلي سيستمهاي خاكورزي را مي توان به دو دسته تقسيم نمود: دستهاي كه در آن بقاياي گياهي قبل از خاكورزي كنده يا سوزانده ميشود و ديگري دسته اي كه در آن بقاياي گياهي در مزرعه باقي ميماند. در صورت نبود بقاياي گياهي، سيستم خاكورزي يا از نوع معمولي با يا بدون استفاده از گاوآهن برگرداندار ميباشد و يا از نوع بدون خاكورزي ميباشد.
سيستمهاي خاكورزي با حضور بقاياي گياهي به سه دسته تقسيم ميشوند. اين طبقهبندي براساس ميزان سطح پوشيده مزرعه از بقايا در موقع كاشت بنام خاكورزي حفاظتي (بقاياي گياهي بيش از ٣٠ درصد سطح مزرعه را هنگام كاشت ميپوشانند)، كمينهورزي (بقايا بين ١٥ تا ٣٠ درصد را ميپوشانند) و خاكورزي معمولي (بقايا كمتر از ١٥ درصد سطح مزرعه را پوشش ميدهند) مي باشد.
خاكورزي حفاظتي در برگيرنده سيستمهايي خاكورزي مالچي، خاكورزي جوي و پشتهاي، بدون خاكورزي، كمينهورزي، خاكورزي معمولي، خاكورزي با گاوآهن و خاكورزي سطحي مي باشد.
كم خاكورزي
با توجه به وجود بقايا بر روي سطح زمين، كاهش فرسايش بادي و آبي خاك يكي از مهم ترين مزاياي استفاده از سيستم كم خاك ورزي است. وجود بقايا بر روي سطح خاك با كاهش سرعت اكسيداسيون مواد آلي خاك، سبب جلوگيري از تخريب اين مواد مي شود. وجود بقايا بر روي سطح زمين با كاهش سرعت روان آب، زمان بيش تري را براي نفوذ به خاك در اختيار آن قرار داده و در نتيجه رطوبت قابل دسترس بيش تري را براي رشد محصول فراهم مي كند. همچنين كاهش تعداد عمليات در مزرعه سبب صرفه جويي در هزينه هاي مربوط به سوخت و كارگر مي شود. كاهش رفت و آمد هاي چرخ هاي تراكتور بر روي خاك، ميزان فشردگي خاك را كاهش داده و سبب نفوذ بيشتر آب و افزايش توسعه ريشه مي شود.
به بيان ديگر، حفظ پوشش گياهي روي سطح خاك، سادهترين روش كنترل فرسايش آبي و بادي است. با مديريت صحيح، بقاياي گياهي بيشتري روي سطح نگه داشته ميشود، اين امر موجب كاهش روانآب، تلفات رسوبي و آلودگي هوا شده و سطح خاك را در برابر فرسايش بادي محافظت مي كند.عمليات كم خاك ورزي، به خاطر افزايش رطوبت ذخيره شده در خاك كه تقريبا هميشه بحرانيترين عامل در توليد محصولات است؛ قابليت افزايش عملكرد محصول را نيز داراست.
كم خاكورزي و كيفيت خاك
خاكورزي از طريق شدت بخشيدن فرسايش و تغيير خصوصيات فيزيكي، شيميايي و بيولوژيكي؛ كيفيت خاك را تحت تأثير قرار ميدهد. خاكورزي با ايجاد تغييرات كوتاهمدت در شرايط خاك، تغييرات درازمدت را نيز به دنبال دارد. درخصوص تأثير خاكورزي همراه با حفظ بقاياي گياهي بر كيفيت محيط زيست، بايستي ارزيابي صورت گيرد. اما در بخشهايي از جهان بقاياي گياهي به منظور تغذيه حيوانات، سوخت، كاغذسازي و مواد ساختماني مصرف ميشود. در برخي موارد نيز بقاياي گياهي به منظور تغذيه حيوانات، سوخت، كاغذسازي و مواد ساختماني مصرف ميشود. در برخي موارد نيز بقاياي گياهي توسط حيوانات مصرف و يا در غير اين صورت سوزانده ميشوند و خاكورزي بدون بقاياي گياهي انجام ميشود. خاكورزي بدون بقاياي گياهي نيز كيفيت محيط را همانند خاكورزي با بقايا تحت تأثير قرار ميدهد. با وجود اين، اطلاعات كمي در خصوص تأثيرات درازمدت خاكورزي بدون بقاياي گياهي بر كيفيت محيط در دسترس ميباشد. بنابر اين نتيجهگيريها براساس اثرات كوتاه مدت بوده و به اثرات درازمدت تعميم داده ميشوند. تفاوت در مقدار مواد آلي خاك در اثر عمليات خاكورزي بخوبي ثابت شده است. بائر و بلك (١٩٨١) تفاوتهايي در مقدار كربن آلي (كه مستقيماً با مواد آلي خاك ارتباط دارد) بين مديريت شخم متداول و سيستمهاي با فشردگي كمتر گزارش كردهاند. در بعضي خاكها كه عمليات خاكورزي كمتري داشتند ٤٤% كربن آلي بيشتري مشاهده شد (Bauer & Black, 1981).
كم خاكورزي و فرسايش خاك
فرسايش خاك يك مشكل جهاني است كه به طور جدي منابع آب و خاك را تهديد مي كند. براي تشكيل يك سانتي متر خاك بيش از سيصد سال زمان لازم است. از اين نظر، جلوگيري از فرسايش خاك به منظور حفظ ثروت هاي ارزشمند طبيعي امري حياتي به شمار مي رود. نوع بهره برداري از اراضي عامل بسيار مهمي در فرسايش و توليد رسوب حوضه هاي آبخيز به شمار مي رود. فرسايش خاك توسط باد و آب علت اصلي افت كيفيت خاك ميباشد. خاكورزي با فرسايش آبي و بادي موجب اتلاف خاك ميگردد. اتلاف خاك توسط آب و باد ارتباط نزديكي با شرايط خاك سطحالارض دارد كه با خاكورزي تغيير ميكند.
فرسايش آبي خاك موجب جدا شدن ذرات خاك و در نتيجه انتقال آنها در اثر آبشويي ميگردد. پراكنده شدن خاك در اثر ضربه قطرات باران و نيز در اثر جريان آب (آبشويي) اتفاق ميافتد. هر نوع عمليات مديريتي برروي ضربه قطرات باران بر تفكيك و پراكندگي خاك تأثير ميگذارد. حضور محصولات در حال رشد يا مالچها در سطح خاك و يا حالتهاي سخت و كلوخهاي خاك ضربه قطرات باران و در نتيجه اتلاف حاصل از باران را كاهش ميدهد. مانرينگ و فنستر(١٩٧٧) گزارش كردند كه با افزايش بقاياي گياهي مربوط به سيستمهاي خاكورزي، اتلاف خاك به صورت نمايي كاهش يافت (Mannering & Fenster, 1977).
در سيستم كم خاكورزي، درصدي از بقاياي گياهي در سطح خاك رها شده و بهم خوردگي خاك به حداقل مي رسد. بقاياي گياهي در سطح خاك قابليت فرسايش ناشي از بارندگي را با فرو نشاندن انرژي قطرات باران قبل از برخورد به سطح خاك، كاهش ميدهند. آنها همچنين موجب كاهش قابليت فرسايش خاك به دليل تجمع بهتر همراه با ماده آلي بيشتر در لايههاي سطحي خاك ميگردند. اين اثرات خود را در اتلاف كمتر خاك نشان ميدهند.
اتلاف خاك پوشيده با بقاياي گياهي، در خاكورزي حفاظتي، بسيار كمتر از خاك لخت ميباشد. لوپز و همكاران(2000) در مطالعات تونل باد پوشش ٣٠ درصدي بقاياي گياهي دريافتند كه اتلاف خاك تا ٧٠ درصد كاهش يافته و بقاياي سرپا حدود ٦ برابر از بقاياي پهن شده در كنترل فرسايش بادي مؤثرتر هستند. كم خاكورزي نسبت به خاكورزي معمولي از خاك حفاظت بيشتري ميكند چون فرسايش بادي كمتر در سطح خاك (حدود ١٠ درصد كمتر) اتفاق ميافتد(Lopez et al., 2000).
كم خاك ورزي و فشردگي خاك
در نتيجه حركت چرخ تراكتور و يا ادوات خاكورزي مناطق فشرده شده بوجود ميآيد. حركت چرخ بدون كنترل باعث فشردگي يكنواخت كل مزرعه ميشود كه وزن مخصوص و استحكام زياد خاك از علائم مشخصه آن است. اين افزايش وزن مخصوص ظاهري تقريباً به كاهش خلل و فرج درشت بين خاك دانهها منجر ميشود. كاهش خلل و فرج درشت باعث كاهش نفوذپذيري آب و افزايش روان آب ميشود. تداوم كاربرد بعضي از ادوات خاكورزي (گاوآهن برگرداندار، كولتيواتورها و هرس دوار) در يك عمق ثابت ميتواند باعث تشكيل لايه سخت ناشي از خاكورزي شود.
جمع بندي و پيشنهادات
جمع بندي مطالب گفته شده را مي توان در موارد زير خلاصه نمود:
1- خاكورزي سطحي مناسب ميتواند با ايجاد لايه خاكورزي شده نرم و متخلخل كه نگهدارنده رطوبت سطحي بوده و ورود آب به خاك را تسريع مينمايد، نفوذ آب به خاكهاي با نفوذپذيري كم را در طول فصل مرطوب(از طريق كند نمودن تبخير و تأمين زمان بيشتر براي نفوذ عمقي آب به خاك) تسهيل نمايد و كمك شاياني به ذخيره رطوبت كند
2- در برخي از خاكهايي كه خاكورزي كمتري دارند كربن آلي بيشتري مشاهده ميشود.
3- اثر قابل توجه خاكورزي بر توليد محصولات، اغلب به مناطق نيمه خشك محدود ميشود چرا كه بارندگي در اين مناطق ناچيز است. كمبود آب سبب ايجاد محدوديتهاي اقتصادي در كاربرد عمليات خاكورزي ميشود. مقدار بقاياي گياهي در اين مناطق عموماً كم بوده كه اين خود راهكارهاي مديريتي براي اهداف حفاظتي و توليدي را محدود ميكند.
٤- سيستم شخم كم خاك ورزي در كاهش فرسايش خاك بسيار مؤثر بوده و ميتواند فرسايش خاك را كاهش دهد.
5- كاهش شدت خاكورزي باعث جايگزيني مواد آلي خاك و دستيابي به يك توازن مناسب آن ها شود. به همين دليل، نظامهاي شخم كاهش يافته و يا بدون شخم براي مديريت مواد آلي خاك اميدبخش هستند.
در راستاي نهادينه كردن كشاورزي حفاظتي بخصوص عمليات كم خاك ورزي در بين كشاورزان بايد موارد زير در دستور كار قرار گيرد:
- بررسي هاي علمي بيشتر بر روي شيوه هاي كم خاك ورزي در مجامع تحقيقاتي و دانشگاهي
- تلاش در جهت آشناسازي كشاورزان با اين روش ها
- سرمايه گذاري دولتي در اين زمينه
تهيه كننده گان:سرباز سازندگي ناصر رضايي-مسول ترويج جهاد كشاورزي قيروكارزين منصوررحيمي
منبع: سازمان جهاد کشاورزی استان فارس
|
|
|
|
|
|
هدف تست تراکتور ارزیابی عملکرد تراکتور از مارکها و مدلهای متفاوت است ، اطلاعات جمع آوری شده از تراکتور در شرایط کاملا مشابه انجام شده است.تست تراکتور عموما برای ارزیابی محور تواندهی ، عملکرد مالبندی و ...
|
|
|
|
|
هنگامی که بخواهیم یک وسیله کشاورزی را با تراکتوری به کار اندازیم، سه عامل مهم را بایستی در نظر بگیریم:
1- تراکتور نبایستی در حالت بیش باری باشد وگرنه...
|
|
|
|
|
نتایج بررسی های متعدد در کلیه مجامع علمی دنیا اعم از شرق یا غرب نشان داده است که کاربرد ماشینهای کشاورزی کلیه عملیات کاشت، داشت و برداشت را با کیفیتی بسیار مطلوب و دقت زیاد انجام می دهد.
|
|
گلخانه داری
|
|
|
· مجموعه ای از تجربه های گلخانه داری که بکارگیری هر یک از این تجربیه میتواند مانع از بروز اشتباعات یا ضررهای مالی زیاد برای یک گلخانه دار شود. این تجارب بعضا با صرف هزینه های کلان به دست آمده است و ...
|
|
|
|
|
انتخاب ماشین به مفهوم گزینش بر اساس عملکرد احتمالی ، برای مصرف کننده بالقوه آن می باشد . این عملکرد از مقایسه ماشین ها در مزرعه تعیین می گردد . عملکرد فنی ماشین ها ، تنها یکی از مواردی است که مورد ارزیابی واقع می شود.
|
|
|
|
|
سانسوریا چند ساله و همیشه سبز است، برگ های شمشیری و کشیده ای به رنگ سبز دارد.در انگلیس به آن زبان مادر شوهر نیز میگویند.اقلیم اصلی این گیاه غرب آفریقا است...
|
|
پرورش گل
|
|
|
· چه چیزهایی به رشد گیاه آسیب میزند؟ نور و هوا، آب و گرما، خاک مناسب از جمله عواملی است که سبب رشد و گلدهی گیاه می شوند. نور زیاد، نوسانات شدید دمای هوا یا ...
|
|
آبیاری سطحی
|
|
|
· آبیاری سطحی يكی از رايج ترين سیستم های آبیاری در جهان و کشور ماست. براساس آمار، بیش از 95درصد اراضی کشور، در حال حاضر تحت روش سیستم آبیاری سطحی است.راندمان فعلی آبیاری سطحی در کشور . . .
|
|
|
|
|
آسیبشناسی گیاهی (به انگلیسی: plant pathology) بیماریشناسی گیاهی (به انگلیسی: phytopathology) یا گیاه پزشکی شاخهای از علوم مرتبط با کشاورزی است که به دنبال ...
|
|